TİP1 Diyabet Beslenme Tedavisi ve Komplikasyonları
📌Tip 1 diyabet, pankreasın insülin üreten beta hücrelerinin bağışıklık sistemi tarafından yok edilmesi sonucunda ortaya çıkar. Bu durum, insülin yetersizliği ve kan şekeri dengesizliği ile sonuçlanır. Beslenme, tip 1 diyabetin yönetiminde kritik bir role sahiptir.
Tip 1 DM Beslenme Tedavisi
- Karbonhidrat Sayımı
Karbonhidratlar, kan şekerini en fazla etkileyen besin grubu olduğundan, tip 1 diyabetli bireyler için dikkatli bir şekilde yönetilmelidir.
Karbonhidrat Kaynakları Nelerdir ?
🌾Tam Tahıllar: Yulaf, kahverengi pirinç, kinoa
🍏Meyveler: Elma, armut, çilek
🥦Sebzeler: Brokoli, havuç, ıspanak
🫘Baklagiller: Mercimek, nohut, fasulye
🥛Süt ve Süt Ürünleri (Bir miktar karbonhidrat bulunur): Yoğurt, süt
Karbonhidrat alımının takip edilmesi, insülin dozlarının ayarlanmasında temel bir stratejidir. Karbonhidrat sayma, bireylerin tükettikleri karbonhidrat miktarını izlemelerine ve buna uygun insülin miktarını hesaplamalarına olanak tanır.
- Glisemik İndeksin Önemi
Glisemik indeks (GI), bir besinin kan şekerini ne kadar hızlı yükselttiğini gösteren bir ölçüdür. Düşük GI’ye sahip gıdalar, kan şekerini yavaş ve dengeli bir şekilde yükseltirken, yüksek GI’ye sahip gıdalar hızlı bir artışa neden olabilir.
🌾🍠🥒🥦🥑Düşük GI Gıdalar: Tam tahıllar, baklagiller, sebzeler, bazı meyveler
🥐🍞🍔🍟🍕Yüksek GI Gıdalar: Beyaz ekmek, tatlılar, mısır gevreği, pirinç patlağı, patates, üzüm, incir, karpuz, olgun muz gibi meyveler
Düşük GI gıdaların tercih edilmesi, kan şekerinin daha stabil kalmasına yardımcı olur. Örneğin, yulaf ezmesi (GI: 55) ve mercimek (GI: 32) gibi gıdalar, enerji sağlarken aynı zamanda insülin ihtiyaçlarını azaltır.
- İnsülin ve Beslenme İlişkisi
İnsülin, besinlerin metabolizmasında ve kan şekeri düzeylerinin düzenlenmesinde önemli bir rol oynar. Karbonhidrat alımı ile insülin dozu arasında doğru bir denge kurulması, hiperglisemi ve hipoglisemi riskini azaltır.
- Öğün Zamanlaması: İnsülin etkisini optimize etmek için düzenli ve dengeli öğünler tüketilmelidir. Örneğin, ana öğünlerde kompleks karbonhidratlar ve protein kaynakları bir arada tüketilebilir.
İnsülin Tedavisinin Komplikasyonları
- Hipoglisemi: İnsülin tedavisinin en önemli ve en sık görülen komplikasyonudur. Bazal-bolus insülin tedavisi görülen Tip1 DM daha sık görülür.
1.2) Hipoglisemi Belirtileri;
- Solgunluk,
- Titreme,
- Halsizlik,
- Çarpıntı,
- Bulanık görme,
- Sinirlilik,
- Baş dönmesi
📌Hipoglisemi oluştuğunu hissettiğinizde; Hemen 15g karbonhidrat içeren şekerli bir sıvı alın, 15dk sonra bakın kan şekeriniz hala 70mg/dL altında ise 15g karbonhidrat içeren şekerli sıvıyı tekrar alın.
‼️Hipoglisemi nedneiyle de olsa aşırı şekerli besin tüketiminden kaçının, çünkü uzun vadede bu tarz davranışlar şekerinizin aşırı yükselmesine neden olur.
‼️Hipoglisemiyi sık yaşamak vücudumuza zarar verebilir önemli olan beslenme, egzersiz ve ilaç tedavisi arasındaki dengeyi kurmak.
📝Yanınızda Bulunması Gereken Besinler (10-20g karbonhidrat içeren besinler)
- 2-3 kesme şeker veya 2-3 tatlı kaşığı toz şeker (suda eritilip içilmeli)
- 1 kutu meyve suyu (200ml) (elma veya vişne)
- 1 avuç kuru üzüm (ağızda çiğnenmeli ve su ile alınmalı)
- 2-3 adet glikoz tableti
Yukarıda sıraladığımız besinler 5-7 dk içerisinde kan şekerini yükseltirler.
‼️Hipoglisemi anında pasta,çikolata,dondurma gibi ürünler uygun değildir, kan şekerini gereken zamanda yükseltmezler!!
1.3) Hipoglisemi neden olur ?
- İnsülin veya şeker düşürücü ilaçların fazla miktarda alınması
- Zamanında yemek yememek, öğün atlamak, az yemek
- Egzersiz sonrası yetersiz beslenmek
- Hastalık durumu
- Kadınlarda adet kanamaları
- Alkol alınması
2) Hiperglisemi: Açlık kan şekeri normalde 70-100mg/dL arasındadır. Kan şekerinin normal değerlerin üzerine çıkması “hiperglisemi” olarak adlandırılır. Uuzun süreli hiperglisemi sonucunda kalp damar hastalıkları, doku ve organ hasarına, böbrek hastalığına, körlüğe ve sinirlere zarar vererek doku kaybına neden olur. Sinir sisteminde bozukluklar; ayakta karıncalanma, hissizlik gibi problemlerin oluşmasına ve ilerlerse ayakların kaybında kadar gider.
2.1) Kan Şekeri Yüksekliğinin Belirtileri;
- İdrarda şeker
- Sık ıdrara çıkma
- Sıvı kaybı
- İdrarda keton
- Çok susama, ağızda kuruluk
- Deride kuruluk
2.3) Kan Şekerimiz Yüksekse Ne Yapalım ?
- Bol sıvı alın
- İnsülin/ilaç tedavinizi sürdürün
- Beslenme programınıza mutlaka uyun
- Düzenli egzersiz
- İnsülim kullanıyorsak bazı durumlarda insülin dozunu arttırmak gerekebilir, mutlaka takibini yapın
🍀Tip 1 Diyabet (DM) beslenme tedavisi, kan şekeri kontrolünü sağlamak ve komplikasyonları önlemek için hayati öneme sahiptir. Doğru beslenme, kan glikoz seviyelerini düzenleyerek insülin ihtiyacını optimize eder. Sağlıklı bir diyet, kilo kontrolünü destekler, besin dengesini sağlar ve kalp sağlığını korur. Ayrıca, uzun vadeli komplikasyon riskini azaltarak genel sağlık durumunu iyileştirir. Bireysel ihtiyaçlara uygun bir beslenme planı diyabetli bireylerde şarttır.